Wymagania materiałowe dotyczące łączników miedzianych są takie same, jak dla rur miedzianych, tzn. łączniki te muszą być wykonane z miedzi odtlenionej fosforem, o oznaczeniu Cu-DHP wg normy ISO 1190-1. Stopy miedzi do produkcji łączników muszą mieć skład chemiczny gwarantujący odporność na odcynkowanie to znaczy odparowanie cynku podczas lutowania twardego przy wyższych temperaturach rzędu 700÷800oC. Dlatego do operacji lutowania twardego nie zaleca się stosowania łączników mosiężnych. Łączniki te w instalacjach gazowych stosuje się tylko wtedy, gdy nie biorą one bezpośredniego udziału w procesie lutowania. W związku z powyższym do wykonywania połączeń w instalacjach za pomocą lutowania twardego zaleca się stosowanie stopów miedzi z cyną, a więc brązów. Do ich wykonania stosuje się materiał B-663 (wg PN-91/H-87026), który odpowiada materiałowi CuSn5ZnPb (wg DIN 1705) oraz CuPb5Sn5Zn5 (wg pr EN 133/80).
Wymagania wymiarowe łączników
Zasada lutowania kapilarnego narzuca kształt łączników, natomiast grubość ścianek wynika z warunków wytrzymałości analogicznych, jak dla rur oraz technologii wykonania. W normach nie narzucono grubości ścianek łączników, określono jedynie ich grubość minimalną – nieco mniejszą od grubości ścianki rury miedzianej odpowiedniej średnicy. Normowane są tylko wymiary, od których zależy szczelność i trwałość połączeń, tzn.:
– średnica wewnętrzna i głębokość kielicha,
– średnica zewnętrzna i długość bosej końcówki,
– minimalna grubość ścianki,
– minimalna średnica otworu przelotowego.
Łączniki do połączeń kapilarnych
Wszystkie łączniki do lutowania kapilarnego służą do tworzenia połączeń nierozłącznych. Wymiary wewnętrzne kielichów łączników i zewnętrzne rur oraz ich tolerancje wymiarowe są tak dobrane, aby – po włożeniu bosego końca rury lub łącznika do kielicha – między łączonymi elementami zawsze pozostała szczelina kapilarna. W złączach elementów o średnicy nominalnej do 54mm szczelina ta powinna wynosić 0,02÷0,30mm. Podstawowe wymiary łączników do lutowania kapilarnego podano w tabeli 2. Pomiar kontrolny wymiarów łącznika należy wykonywać sprawdzianem przechodnim i nieprzechodnim lub przyrządem o dokładności 0,01mm. Grubość ścianek mierzy się śrubą mikrometryczną lub ultradźwiękowym miernikiem grubości. O materiałach dla instalacji CO dowiecie się więcej wchodząc tutaj – informacje dla osób poszukujących specjalistów w tym temacie.
Łączniki przejściowe z końcówkami gwintowanymi
Łączniki z brązu z końcówkami gwintowanymi powinny spełniać następujące wymagania:
– do połączeń z uszczelnieniem na gwincie (gwinty zewnętrzne stożkowe 1:16 wg PN–ISO
228-1, oraz wewnętrzne równoległe wg PN–ISO 7-1),
– do połączeń z uszczelnieniem na płaszczyźnie czołowej (gwinty rurowe walcowe
wg PN–ISO 7-1).
Do uszczelniania połączeń gwintowanych należy stosować taśmy teflonowe lub pasty uszczelniające. Nie wskazane jest stosowanie włókna konopnego, gdyż podczas skręcania łączników z brązu zsuwa się ono z gładkich powierzchni gwintu.
Wymagania dotyczące jakości powierzchni łączników
Powierzchnie zewnętrzne i wewnętrzne łączników powinny być czyste, wolne od produktów utleniania oraz uszkodzeń mechanicznych. Maksymalna ilość węgla lub smaru na wewnętrznej powierzchni łącznika nie może przekraczać 1 mg/dm2. Łączniki z brązu nie mogą mieć wad
odlewniczych ani po obróbce mechanicznej. Krawędzie końcówek powinny być zaokrąglone i od wewnątrz ścięte.
Oznakowanie łączników
Każdy łącznik powinien być oznakowany czytelnie i trwale:
– znakiem firmowym lub nazwą producenta,
– średnicą nominalną rury, która do niego pasuje lub wymiarem gwintu (łączniki
z gwintem),
– znakiem jakości.
W zamówieniu należy podać m.in.:
– nazwę łącznika,
– nominalne średnice końcówek
Materiały do lutowania twardego.
Rury miedziane stosowane do budowy instalacji gazowych, ze względu na ochronę
przeciwpożarową, należy łączyć wyłącznie lutem twardym o temperaturze topnienia powyżej
650oC. Na jakość połączeń decydujący wpływ ma skład lutu, a przede wszystkim jego
właściwości zwilżające i oczyszczające, które umożliwiają – przy odpowiedniej szczelinie
kapilarnej – płynięcie i przyleganie lutu do powierzchni łączonego materiału, Spoiwa do
lutowania twardego występują w postaci drutów lub cienkich prętów.
